Martwa natura w malarstwie – kiedyś i dziś

To chyba jeden z najpopularniejszych gatunków malarskich obok pejzażu. Martwa natura, ponieważ to właśnie o niej mowa, jest obecna w malarstwie już od wieków. Czym dokładnie jest? Jacy są najwybitniejsi malarze martwej natury? Gdzie można kupić obrazy z martwą naturą? Sprawdź to już teraz!

Chyba każdy z nas wie, co kryje się pod terminem „martwa natura”. Ten gatunek malarski można łatwo rozpoznać, ponieważ możemy zobaczyć na nim przede wszystkim przedmioty, które tworzą specyficzną scenerię. Kwiaty, żywność, zwierzęta – to jedynie kilka motywów, które pojawiają się na obrazach z martwą naturą.

Czym jednak tak naprawdę jest ten gatunek malarski? Czy martwa natura to dla malarza tylko sposób na doskonalenie swoich umiejętności? A może ma w sobie głębszy sens? Wszystkich zainteresowanych zapraszamy już teraz do bliższego zapoznania się z naszym artykułem poświęconym martwej naturze.

• Martwa natura – co to jest?
• Przedmioty zaliczane do martwej natury
• Historia terminu
• Martwa natura na przestrzeni wieków
• Najpopularniejsi malarze martwej natury
• Rodzaje martwej natury i ich przedstawiciele
• Martwa natura w sztuce polskiej
• Gdzie kupić martwą naturę?

 

Martwa natura – co to jest?

Zacznijmy od odpowiedzi na z pozoru proste pytanie – czym tak naprawdę jest martwa natura?

Jak wskazaliśmy wcześniej, martwa natura jest jednym z gatunków malarskich, który koncentruje się przede wszystkim na kompozycjach składających się z nieruchomych, na ogół nieożywionych przedmiotów. Martwa natura skupia się głównie na przedmiotach niewielkich gabarytowo.

Przedmioty prezentowane na obrazach zawierających martwą naturę najczęściej dobierane są ze względów kompozycyjno-estetycznych, ale również mogą nieść ze sobą głębszą symbolikę.

Historia martwej natury sięga wielu wieków wstecz, ale również dzisiaj obrazy tego rodzaju są bardzo popularne i chętnie malowane przez twórców oraz wybierane przez kupców.

Martwa natura może dobrze prezentować się w różnych aranżacjach, ale także obrazy reprezentujące ten gatunek również mogą być bardzo dobrą inwestycją.

Przedmioty zaliczane do martwej natury

Na obrazach zaliczanych do martwej natury można zobaczyć najróżniejsze elementy. Wiele z nich powtarza się na obrazach różnych twórców. Inne z kolei pojawiają się na nich sporadycznie albo są charakterystyczne dla konkretnych malarzy.

Na obrazach można zobaczyć między innymi:

• kwiaty – w wazonach, cięte
• produkty spożywcze – owoce, warzywa, pieczywo, ryby
• książki
• naczynia
• przybory kuchenne
• broń
• niewielkie żywe zwierzęta – owady, skorupiaki
• instrumenty muzyczne
• motywy symboliczne – czaszka

 

Na wybranych obrazach można także znaleźć większe zwierzęta albo nawet postaci ludzkie, ale nigdy nie stanowią one głównego tematu kompozycji.

W obrębi martwej natury można również zobaczyć inne dzieła sztuki, na przykład obrazy czy rzeźby, w których także mogą być ukazane postaci ludzkie.

Na ogół przedmioty zaprezentowane są na ciemnym tle i są delikatnie oświetlone, niemniej jednak możemy spotkać także obrazy, które pokazują przedmioty na tle jaśniejszym. W kompozycji bardzo dużą rolę pełni gra światła i cienia, która pozwala na wydobycie z przedmiotów niewielkich detali i nadanie im bardziej realistycznego wyglądu.

Historia terminu

Obrazy prezentujące martwą naturę zaczęły pojawiać się już w starożytności, ale sam termin powstał znacznie później, ponieważ dopiero w XVII wieku.

Termin ten wywodzi się z Holandii, gdzie około 1650 roku w katalogach dzieł sztuk zaczęto notować dzieła, które określane były terminem stil-leven, co można tłumaczyć jako „nieruchome życie” albo „ciche życie”, czyli jako „nieruchomy model”.

Na początku wieku XVIII termin stil-leven stosowany był także przez holenderskiego historiografa sztuki – Arnolda Houbrakena.

Następnie termin ten przedostał się do innych języków, między innymi powstał niemiecki „stilleben” czy angielski „still life”. We Francji rozpowszechnił się natomiast termin „nature morte”, który posłużył do stworzenia polskiego terminu „martwa natura”.

Martwa natura na przestrzeni wieków

Chociaż termin „martwa natura” pochodzi z XVII wieku, to jednak obrazy prezentujące różne przedmioty tworzące kompozycje martwej natury były tworzone już w okresie starożytnym.

W sztuce średniowiecza oraz renesansu martwa natura najczęściej towarzyszyła innym scenom i posiadała znaczenie symboliczne zawarte w przedmiotach zaprezentowanych na obrazie.

Dopiero w wieku XV martwa natura stała się bardziej samodzielna i zaczęła pojawiać się początkowo na miniaturach oraz na małych poliptykach. Dzieła takie powstawały przede wszystkim w Niderlandach, a także we Włoszech.

Badacze sztuki uznają, że pierwszą martwą naturę jako samodzielny temat stworzył Jacopo de’ Barbari, zw. też Jakob Walch w 1504 roku – włoski malarz i rysownik z czasu renesansu. Jest to dzieło „Martwa natura z kuropatwą i żelaznymi rękawiczkami”, które obecnie można podziwiać w Monachium.

W XVI wieku zaczęło powstawać więcej dzieł tego rodzaju. Wśród ich twórców znaleźli się między innymi Caravaggio, Pieter Aersten i Joachim Beuckelaer. Wartym wspomnienia jest także Giuseppe Arcimboldo lub Arcimboldi – włoski malarz okresu manieryzmu. Zasłynął efektownymi portretami, na które składały się elementy martwej natury. Jednym z najbardziej znanych obrazów tego twórcy jest „Lato”.

Martwa natura jako odrębny gatunek rozwinęła się w XVII wieku głównie w malarstwie flamandzkim oraz holenderskim. Następnie stała się bardzo popularna w całej Europie Zachodniej.

Wiek XVIII to kontynuacja popularności martwej natury. Duże znaczenie miał w tym przypadku rozwój rokoko, czyli kwiecistego stylu dekoracyjnego – rokokowe rzeźby, porcelana, tapety czy tkaniny często prezentowały elementy martwej natury. Zmieniła się także tematyka obrazów – od religijnej symboliki martwa natura przeszła do bardziej przyziemnych tematów, między innymi do prezentowania produktów spożywczych, zastawy stołowej.

W wieku XIX popularność martwej natury zmalała. Miało to przede wszystkim związek z jej mniejszym znaczeniem na uznanych akademiach. Powstała wtedy specjalna „hierarchia gatunków”, która najwyżej ceniła dzieła prezentujące tematykę historyczną, biblijną czy mitologiczną. Do łask martwa natura wróciła dopiero wraz z większą popularnością realizmu. Jednym z najpopularniejszych dzieł martwej natury w tym okresie stały się „Słoneczniki” Vincenta van Gogha.

Pierwsze dekady wieku XX to przede wszystkim nowe, awangardowe gatunki w sztuce. W tym czasie także powstawała martwa natura, niemniej jednak znacznie różniła się od dzieł twórców z poprzednich epok.

Przedmioty prezentowane na obrazach straciły na swoim realizmie, stały się bardziej abstrakcyjne, geometryczne. Można to zauważyć przede wszystkim w dziełach kubistów, futurystów oraz surrealistów.

Pod koniec wieku XX i w wieku XXI martwa natura zaczęła przybierać bardziej realistyczny nurt. Powstały także obrazy wspomagane komputerowo, które wykorzystywały grafikę komputerową 3D dla fotorealistycznego efektu. Ciekawym przykładem są dzieła francuskiego artysty Gillesa Trana – najbardziej znane to „Glasses”, na którym można zobaczyć szkło do złudzenia przypominające prawdziwe.

Najpopularniejsi malarze martwej natury

Do jednych z najpopularniejszych malarzy martwej natury należeli między innymi:

• Jacopo de’ Barbari
• Giuseppe Arcimboldo
• Caravaggio
• Pieter Aersten
• Joachim Beuckelaer
• Luis Meléndez
• Jan Vermeulen
• Vincent van Gogh
• Jan van Huysum
• Cristoforo Munari
• Jean-Baptiste Oudry
• Alexandre-François Desportes
• Anne Vallayer-Coster
• Henry-Horace Roland de la Porte
• Jean Chardin
• Paul Cézanne
• Georges Braque
• Giorgio Morandi
• Gabriël Metsu
• Pieter Claesz
• Vincenzo Campi
• Paul Cezanne
• Francisco de Zurbaran
• Jean-Baptiste-Simeon Chardin
• William Harnet
• Pablo Picasso

Oczywiście, to tylko kilka przykładów, ponieważ martwą naturę tworzyło także wielu innych malarzy.

Rodzaje martwej natury i ich przedstawiciele

Martwą naturę można podzielić na kilka różnych kategorii w zależności do tego, jakie podejmuje ona tematy. Poniżej prezentujemy najbardziej popularne rodzaje martwej natury wraz z jej najwybitniejszymi przedstawicielami.

Kwiatowa
Obrazy przede wszystkim koncentrują się na prezentacji bukietów. Można zobaczyć je w wazonach lub też położone płasko na powierzchni.

Przedstawiciele: Willem van Aelst, Ambrosius Bosschaert, Jan Brueghel (starszy), Rachel Ruysch.

Owocowa
Na obrazach można zobaczyć owoce różnych typów, w tym między innymi jabłka, gruszki, wiśnie, winogrona. Owoce mogą być również ułożone w misce albo w koszyku.

Przedstawiciele: Ambrogio Figino, Luis Meléndez, Louise Moillon.

Śniadaniowa (bankietowa)
To kategoria martwej natury, która prezentuje przede wszystkim produkty spożywcze. Zalicza się do nich między innymi pieczywo, jajka, masło, wędliny, owoce, naczynia, na przykład filiżanki, dzbany.

Przedstawiciele: Osias Beert, Floris van Dijck, Georg Flegel, Willem Claesz Heda, Clara Peeters, Floris van Schooten.

Muzyczna
Na obrazach można zauważyć różnego rodzaju instrumenty muzyczne. Najbardziej popularne to skrzypce.

Przedstawiciele: Evaristo Baschenis, Bartolomeo Bettera.

Zwierzęca
Obrazy w tej kategorii przede wszystkim prezentują różnego rodzaju zwierzęta – najczęściej po polowaniu, dlatego też kategoria ta nazywana jest również myśliwską.

Przedstawiciele: Jan Fyt, Jean-Baptiste Oudry, Frans Snyders

Targowa i kuchenna
Na obrazach można zobaczyć martwą naturę charakterystyczną dla kuchni, straganów i spiżarni. To przede wszystkim różnego rodzaju produkty spożywcze, w tym owoce, warzywa, przetwory, mięso, jajka, napoje przechowywane w dzbanach.

Przedstawiciele: Pieter Aersten, Joachim Beuckelaer, Vincenzo Campi, Adriaen van Utrecht.

Wanitatywna (vanitas)
To kategoria martwej natury symbolicznej, która podejmuje temat vanitas, czyli marności. To motyw powiązany z poznawaniem, upływającym czasem śmiercią bardzo popularny w okresie średniowiecza oraz baroku.

Tematyka wanitatywna była bardzo często podejmowana przez malarzy martwej natury z Flandrii oraz z Holandii. Na obrazach można zobaczyć wtedy wiele symboli, na przykład czaszki, klepsydry, zegary, więdnące albo zepsute owoce.

Motyw vanitas w sztuce ma uświadamiać widzom, że życie jest przemijającą chwilą, że każdy z nas jest śmiertelny.

Przedstawiciele: Sebastien Bonnecroy, Pieter Claesz, Evert Collier, Cornelis Gijsbrechts, Jacques Linard, Simon Luttichuys, Antonio de Pereda, Simon Renard de Saint-André, Harmen Steenwijck, Jan Vermeulen.

Kunstkamera
Kunstkamera (z niem. Kunstkammer, Kunst, czyli „sztuka” oraz Kammer, „izba”, także panoptikum), inaczej gabinet osobliwości. To określenie kolekcji przedmiotów, która może być również uwieczniona na obrazie.

Przedstawiciele: Frans Francken Młodszy, Willem van Haecht, Georg Hainz, Jan van Kessel.

Trompe l’oeil
Termin ten odnosi się do malarstwa iluzjonistycznego. Obrazy prezentują przedstawienia iluzjonistyczne, które dają iluzję rzeczywistości, na przykład na dwuwymiarowej powierzchni starają się pokazać trzy wymiary.

Malarstwo to było szczególnie popularne w Niderlandach, Włoszech oraz w Hiszpanii. Prezentuje małe przedmioty, które dzięki odpowiedniej grze światła i cienia wydają się jak prawdziwe.

Malarstwo iluzjonistyczne było także bardzo popularne w Stanach Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku – jego wybitnymi przedstawicielami byli William Harnett, John Haberle, Levi Wells Prentice czy John Frederick Peto.

Przedstawiciele: Samuel van Hoogstraten, Domenico Remps, Cornelis Gijsbrechts, Evert Collier.

Alegoria pięciu zmysłów
Obrazy w alegoryczny sposób prezentujące zmysły człowieka.

Przedstawiciele: Gererd de Lairesse, Giuseppe Recco, Sebastian Stoskopff.

Martwa natura w sztuce polskiej

Martwa natura także obecna była i nadal jest w sztuce polskiej. Szczególnym zainteresowaniem ten gatunek malarski cieszył się w okresie Młodej Polski. Wśród popularnych twórców martwej natury w Polsce znaleźli się między innymi:

• Leon Wyczółkowski – polski malarz, zaliczany do czołowych przedstawicieli Młodej Polski w nurcie malarstwa realistycznego.
• Józef Pankiewicz – jeden z najpopularniejszych polskich malarzy, jego martwe natury mają impresjonistyczny charakter.
• Alfons Karpiński – często malował pejzaże oraz martwe natury.
• Mojżesz Kisling – malarz polsko-żydowskiego pochodzenia, wybitny przedstawiciel ekspresjonistycznej „szkoły paryskiej”.
• Irena Weiss zw. Aneri – polska malarka, malowała pejzaże, martwe natury wyróżniające się żywym kolorami.
• Stefan Filipkiewicz – pejzażysta z okresu Młodej Polski, który także malował martwe natury.
• Zygmunt Menkes – malował martwe natury w nurcie „szkoły paryskiej”.
• Henryk Hayden – malarz, którego dzieła znane są ze geometryzacji formy.

 

Martwą naturą zajmowało się także wielu innych polskich malarzy. Tego rodzaju gatunek jest popularny także i dzisiaj – podejmuje go wielu młodych twórców.

Martwa natura jako dekoracja wnętrza

Martwa natura uznawana jest jako „bezpieczny” sposób na dekorację wnętrza, podobnie jak pejzaże. Dobrze prezentuje się zwłaszcza we wnętrzach urządzonych klasycznie, ale także można dopasować ją do nowoczesnych przestrzeni.

Najczęściej obrazy prezentujące martwą naturę trafiają do salonu – mogą świetnie prezentować się powieszone nad kanapą lub nad kominkiem, ale również mogą tworzyć małą galerię sztuki na jednej ze ścian. Również można zawiesić je w kuchni – tam najlepiej prezentuje się martwa natura podejmująca tematy spożywcze.

Naturalnie, martwa natura sprawdzi się również w innych przestrzeniach, na przykład w sypialni, w przedpokoju, a także może być zaprezentowana w innych obiektach – biurach, restauracjach, kawiarniach, pubach, kancelariach adwokackich, aby wspomnieć tylko o niektórych z nich.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, martwa natura może dobrze prezentować się zarówno we wnętrzach urządzonych w stylu klasycznym, jak i w tych nowoczesnych.

Do przestrzeni klasycznych najczęściej wybierane są dzieła w tradycyjnym stylu – realistycznie prezentujące przedmioty będące ich tematyką, na przykład bukiety kwiatów, produkty spożywcze, instrumenty muzyczne.

Z kolei do wnętrz urządzonych w stylu nowoczesnym możemy dobrać martwą naturę w stylu impresjonistycznym, abstrakcjonistycznym. Efektowne obrazy tego rodzaju będą dobrze prezentować się w prosto urządzonych wnętrzach, w których będzie można w pełni docenić ich piękno.

Dobierając odpowiednie dzieła do wnętrza, pamiętajmy o tym, aby zwrócić uwagę także na wymiary obrazu oraz na jego ramę, którą również można dostosować do aranżacji wnętrza.

Martwa natura – doskonały pomysł na prezent!

Dzisiaj oaz więcej osób decyduje się na kupowanie dzieł sztuki jako upominek. W tej roli także świetnie może sprawdzić się martwa natura!

Obrazy z martwą naturą mają uniwersalną tematykę, dlatego też bardzo dobrze sprawdzi się zarówno wtedy, gdy chcemy zrobić niespodziankę bliskiej nam osobie, jak również poszukujemy pomysłu na prezent dla osoby, z którą pozostajemy w oficjalnych stosunkach, na przykład szefa.

Martwa natura jako upominek będzie doskonałym wyborem na różne okazje, na przykład na urodziny, na imieniny, na rocznicę, na ślub, jako prezent świąteczny, upominek wręczony z okazji odejścia na emeryturę czy też jako podziękowanie.

Oczywiście, jak każdy prezent, obraz warto także ładnie zapakować. Na blogu internetowym naszej galerii sztuki można znaleźć porady, jak opakować dzieło, które chcemy wręczyć jako upominek.

Gdzie kupić martwą naturę?

Aktualnie obrazy z martwą naturą nadal cieszą się dużym zainteresowaniem wśród osób kupujących, na przykład osób chcących przyozdobić swój dom obrazami albo zainwestować posiadane środki.

W sprzedaży znajdziemy wiele obrazów drukowanych na płótnie – to także reprodukcje dzieł najpopularniejszych twórców. Możemy zdecydować się na „Słoneczniki” van Gogha albo na inne znane na całym świecie dzieła.

Możemy także zdecydować się na tanie dzieła drukowane na płótnie, które kupimy w praktycznie każdym większym markecie z wyposażeniem wnętrz, a także znajdziemy je w internecie. Są dostępne w wielu różnych wariantach do wyboru, dlatego można dopasować je do aranżacji wnętrza.

Osoby zainteresowane zakupem martwej natury mogą zrobić to także w galeriach sztuki – do wyboru są dzieła uznanych malarzy oraz nowych twórców. Takie dzieła mogą stać się również sposobem na inwestycję pieniędzy – po kilku latach, gdy inwestorowi udało się podjąć dobrą decyzję, będzie mógł odsprzedać dzieło z dużym zyskiem.

Mieszkańcy dużych miast mają do wyboru różne galerie, w których można znaleźć pełną gamę obrazów przeznaczonych na sprzedaż. Znane domy aukcyjne regularnie organizują również aukcje dzieł sztuki, podczas których można zakupić obrazy uznanych artystów.

Martwą naturę można kupić również całkowicie przez internet w galeriach sztuki działających on-line oraz na innych stronach internetowych. Wówczas całą transakcję możemy zrealizować przez internet – bez potrzeby wychodzenia z domu. Wybrane przez nas dzieło można kupić jako „kup teraz” albo można wziąć udział w internetowej licytacji – wtedy wygrywa ta osoba, która zaproponuje najwyższą cenę.

Po zakupie obrazu warto wiedzieć jak go powiesić: “Jak wieszać obrazy na ścianie? Praktyczne porady, które warto znać”

Martwa natura dostępna także w Galerii Kolor!

Dzieła sztuki prezentujące martwą naturę można zamówić również w naszej internetowej galerii sztuki Kolor z Kazimierza Dolnego.

W naszej kolekcji znalazła się szeroka gama wyjątkowych dzieł stworzonych przez obiecujących polskich i zagranicznych artystów, między innymi Agnieszki Gruszeckiej, która ma na swoim koncie kolekcję dzieł o tematyce kwiatowej.

Naszym klientom decydującym się na zakupy on-line zapewniamy wysyłkę już w 24 godziny po złożeniu u nas zamówienia. Wszystkie obrazy są odpowiednio zabezpieczone na czas wysyłki do klienta, a także ubezpieczone od ryzyka uszkodzenia.

Zapraszamy serdecznie do zapoznania się z naszą ofertą w sieci lub stacjonarnie w siedzibie naszej galerii znajdującej się w Kazimierzu Dolnym!